Dược liệu
Hợp chất tự nhiên có khối lượng phân tử lớn
2025-02-10
Khái niệm
Khái niệm
Carbohydrates are now defined chemically as polyhydroxy aldehyde or polyhydroxy ketones or compound that on hydrolyses produce either of the above.
Tinh bột
Cellulose
Chất nhầy- gôm- pectin
Phân loại cấu trúc hóa học của carbonhydrates gồm Monosaccharides (A), Dissaccharides (B), Olygosaccharides (C), Polysaccharides (D).
Starch-Tinh bột (1)
ngô Zea mays Linn.
gạo Oryza sativa Linn.
lúa mì Triticum aestivum Linn.
Cấu trúc hóa học:
Gồm loại polysaccharide gồm amylose (\(\beta-amylose\)) và amylopectin (\(\alpha-amylose\)) với tỷ lệ 1:2. Amylose tan trong nước còn amylopectin không tan không nước nhưng trương nở và tạo ra hồ hóa của tinh bột.
Phân biệt: Amylose cho màu xanh với iodine trong khi amylopectin cho màu xanh đen.
- Thủy phân bằng acid
- Thủy phân bằng Enzyme: 2 loại chính \(\alpha-\)amylase$ và \(\beta\)-amylase$
Kiểm nghiệm
Định tính Sử dụng dung dịch iodine để phát hiện ra tổ chức chứa tinh bột
Định lượng Có thể áp dụng các phương pháp sau
- Thủy phân bằng acid HCL để định lượng
- Thủy phân bằng Enzyme sau đó bằng acid
- Dung phân cực kế: tạo phức vào \(CaCl_2\) đo góc quay cực
- Tạo phức với iodine để so màu.
Chitin và chitosan
Chitosan là polysaccharide mạch thẳng cấu tạo bởi các đơn vị \(D-glucosamin\) và N-actyl-D-glucosamin qua dây nối \(\beta\) (1-4)
Tính chất
- Chitosan có nhóm amin, pKa=6.5
- Chitosan mang điện tích dương dẫn tới dễ tan trong dung dịch có tính acid hoặc trung tính
- Chitosan có khả năng liên kết hoặc kết dính bề mặt có điện tích âm như màng nhày
- Có thể dùng chitosan làm tăng quá trình vận chuyển những thuốc phân cực qua bề mặt biểu mô
Sản xuất - Chitin được chiết xuất từ vỏ tôm và một số loài thân giáp ở biển - Từ chitin sau khi deactyl hóa thu được chitosan - Mức độ acetyl hóa (%DA) có thể xác định bằng phổ NMR - Thương phẩm chitosan có %DA từ 60-100%
Trong nông nghiệp: kích thích tăng trưởng cho cây, diệt nấm
Trong công nghiệp: Tạo tủa casein từ sữa bò và format
Trong y sinh: Tá dược
Tác dụng hạ cholesterol Ngăn ngừa hấp thu chất béo ở hệ thống tiêu hóa Cầm máu nhanh
Beta-glucan
Khái niệm
\(\beta\)-glucan là hợp chất đường liên kết phân tử được tạo nên từ các đường đơn phân tử \(D-glycose\) gắn với nhau qua liên kết \(\beta-D-glycoside\).
Các \(\beta-glucan\) là nhóm các phân tử được phân biệt dựa trên phân tử khối, độ hòa tan, độ nhớt và cấu trúc không gian 3 chiều.
Cấu trúc chất này thường tồn tại dưới dạng phổ biến là cellulose thực vật, vỏ cám của hạt ngũ cốc, thành tế bào của nấm men, nấm và vi khuẩn. Chúng có thể bị biến đổi trong quá trình bị đun sôi.
Tính chất
- Có độ nhớt cao
- Có tính chất tạo gel
- \(1-3 \beta-glucan\) tan trong nước nóng
Tác dụng
- Có tác dụng kích thích miễn dịch đặc hiệu
- Tăng hoạt tính chức năng của đại thực bào
- Tăng sản xuất đại thực bào, bạch cầu và các tế bào tiêu diệt ung thư tự nhiên của cơ thể
- Hạ cholesterol máu
- Giảm sự tăng của đường huyết
Nguồn trong thiên nhiên
- Nấm phục linh Porica cocos
- Linh chi Ganoderma lucidum
- Nấm đông cô Lentinus edodes
- Nấm tọa kê Grifola fromdosa
Lipid (1)
Khái niệm
Lipid hay chất béo là sản phẩm tự nhiên có trong động vật và thực vật với thành phần cấu tạo khác nhau thương là ester của acid béo với các alcol, không tan trong nước, tan trong dung môi hữu cơ như benzen, ehter, chloroform. Chúng thường bay hơi ở nhiệt độ thường và có độ nhớt cao
Dựa trên phần algycon
- Alcol là glycerol
- Alcol có phân tử lượng cao (sáp ong, lanolin)
- Alcol à hợp chất sterol (động vật có cholesterol còn thực vật có ergosterol)
- Alcol có nhóm cyanur
Important
Glyceride là ester của glycerol với các acid béo gồm Acid béo no (4-24C) và Acid béo chưa no (16-18C có 1 hay nhiều nối đôi)
Gốc \(R_1\), \(R_2\), \(R_3\) thường khác nhau trong đó \(R_2\) thường acid béo không no, mạch ngắn (18C) trong khi \(R_1\), \(R_3\) là acid béo no, không no và mạch dài hơn.
Dầu (acid béo chưa no- lỏng) và mỡ (acid béo no, đặc- rắn) là hỗn hợp nhiều acylglycerol.
Dầu mỡ động vật chứa cholesterol còn dầu mỡ thực vật chứa phytosterol
- Nhiệt độ nóng chảy phụ thuộc vào cấu tạo acid béo. Aci béo no có nhiệt độ nóng chảy cao hơn acid béo chưa no. Càng nhiều nối đôi nhiệt độ nóng chảy càng thấp
- Trạng thái dầu mỡ quy định \(t^o=15^oC\)
- Độ tan: không tan trong nước, tan trong dung môi hữu cơ, ít tan trong cồn
- Độ sôi dầu mỡ cao hơn \(300^oC\)
- Tỷ trọng nhỏ hơn 1
- Độ nhớt cao
- Dầu mỡ phân hủy nhiệt độ cao, glycerol biến thành aldehyd alylic có mùi khét
- Dễ bị phân hủy bởi enzyme hay môi trường acid, nhiệt độ và áp suất
- Xà phòng hóa cho glycerol và muối kiềm của acid béo tan trong nước
- Hydrogen hóa dầu tạo mỡ
- phản ứng cộng halogen
- Dễ bị oxy hóa tạo aldehyd có mùi ôi
Lipid (2)
Định tính
- Cảm quan: Màu sắc, mùi vị, thể chất
- Xác định thông số vật lý như độ tan, độ nhớt, độ sôi, tỷ trọng
- Xác định chỉ số hóa học như chỉ số acid, chỉ số ester, chỉ số xà phòng, chỉ số acetyl, chỉ số idod
Định lượng
- Chiết xuất bằng dung môi hữu cơ, bốc hơi dung môi, sau đó cân cắn
- Dụng cụ chiết xuất
- Shoxhlet
- Zaisenco
- Kumaganwa
Định lượng vừng đen
Hạt già phơi khô của cây Vừng đen (Sesanum indicum DC.), họ Vừng (Pedaliaceae). Không ít hơn 30,0 % tính theo dược liệu khô kiệt. Cân chính xác khoảng 10 g dược liệu (bột nửa thô), đặt vào dụng cụ Soxhlel, thêm 100 ml ether ethylic (TT), đun trên cách thủy sôi 5 h. Chuyển dịch chiết vào bình thủy tinh đã cân bì trước, cô trên cách thủy đến cạn. Sấy cạn ở 105 °C trong 3 h, lấy ra để nguội trong bình hút ẩm 60 min, cân xác định khối lượng cắn. Tính phần trăm lượng cắn thu được theo dược liệu khô kiệt.
- Dầu mỡ thực vật: Ép hay dùng dung môi
- Dầu mỡ động vật: Nóng chảy (ướt hay khô)
- Nguồn dinh dưỡng giàu năng lượng
- Xà phòng, sơn, chất dẻo
- Bảo vệ niêm mạc da, làm mềm da, làm lành vết thương, vết bỏng
- Vitamin F cấu tạo thành mạch, tổng hợp prostagladin
- Dầu thầu dầu và ba đạu dùng nhuận tẩy, tá dược thuốc mỡ, đạn
Thầu dầu Ricinus communis L., Họ đại kích Euphobiaceae Vừng đen Sesanum indicum DC., họ Vừng (Pedaliaceae).
